به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، اهمیت دادن به طراحی و تولید سامانه های پدافندی خصوصا توسعه سامانه های راداری از جمله مهمترین اولویت های صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر بوده است.

 

با توجه به اینکه بحث کشف و رهگیری اهداف هوایی از جمله مسائل بسیار مهم و پایه ای در امر دفاع هوایی محسوب می شود، از این رو در کشور ما نیز توجه زیادی به این مطلب شده و محصولات زیادی در این بخش طراحی و ساخته شده است.

 

پس از برگزاری رزمایش بزرگ پدافند هوایی در جنوب کشور، موضوع تمرکز یگان‌های مختلف پدافندی بر استفاده از سامانه های بومی، بیش از پیش مورد تاکید و توجه قرار گرفت و در عین حال، این سوال مطرح شد که آیا همه اجزاء سامانه باور 373 به عنوان جدیدترین و مدرنترین سامانه پدافند هوایی ایرانی، توسط متخصصان کشورمان طراحی و تولید شده است یا خیر.

 

پاسخ مهم به این سوال را می توان از برخی جزییات منتشر نشده از نمایشگاه هوایی کیش که چندی پیش در این مروارید خلیج فارس برگزار شد، به دست آورد چراکه اطلاعات مهمی از دستاوردهای راداری کشور در آنجا برای مخاطبان به نمایش در آمده بود.

 

 

 

بر اساس تصویر به نمایش در آمده در این غرفه وظایف چندین سامانه راداری از جمله برخی از اجزای سامانه پدافند هوایی باور 373 مشخص و نسبتا تشریح شده بود. در این تصویر البته رادارهای رادار مطلع الفجر 2 و رادار ملی هدایت فرود دقیق نیز دیده می شود.

 

آنچه که درباره این رادارها و خصوصا سامانه هایی مثل نجم و یا رادار معراج 4 به چشم می آید این مسئله است که در طراحی و ساخت این دو رادار به نظر از مکتب طراحی غربی الهام گرفته شده و می توان در این زمینه به رادار AN/TPY-2 ساخت شرکت ریتهون اشاره کرد اما در عین حال در بخش رادارهای متحرک کوچکتر، شاهد نوعی الگوگیری از طراحی رادارهای روسی هستیم که کوچکتر بوده و روی شاسی هایی به منظور تحرک بالا نصب شده اند.

 

در حقیقت می توان به نوعی به این نتیجه گیری رسید که در بخش طراحی و توسعه رادارها هم مکاتب غربی و هم مکاتب شرقی مورد توجه طراحان ایرانی بوده و در عین استفاده از تجارب شرق و غرب، تلفیقی از بهترین ها مورد نظر بوده و اصرار و تاکید خاصی روی بهره گیری از الگویی منحصرا شرقی یا غربی، به چشم نمی خورد.

 

نجم؛ رادار خاص ایرانی با 5120 چشم بیدار

 

اولین تصویر در این مجموعه، محصولی کاملا شبیه به سامانه راداری نجم است. رادار نجم-802 ساخت ایران یکی از نمونه‌های جدید بومی است که شامل يك رادار آرايه فازي با قابليت جستجو و ردگيري چندگانه اهداف هوايي بوده و براي استفاده در سامانه‌هاي پدافند هوايي برد متوسط طراحي و ساخته شده است.

 

اولین تصویر از آن در نمایشگاهی از دستاوردهای دفاعی در تابستان سال 1390 منتشر شد که مورد بازدید فرماندهی کل قوا قرار گرفت. این رادار پیشرفته که ساخت شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) است در بیست و پنجمین جشنواره بین المللی خوارزمی در همان سال رتبه اول پژوهش‌های کاربردی را در بخش طرح‌های ویژه به همراه موشک سجیل و رادار مطلع الفجر-2 به خود اختصاص داد.

 

 

رادار نجم-802 در حالت جستجو می‌تواند اهداف را در برد متوسط آشكارسازي و آنها را با بهره‌گیری از قابلیت خاص ردگيري کند. با استفاده از این توانایی خاص در حالی که رادار مشغول ردگیری یک یا چند هدف شناسایی شده است بخشی از توان خود را نیز برای جستجوی مجدد اختصاص داده و در واقع هوشیاری مجموعه پدافند نسبت به فضای تحت پوشش بیشتر می‌شود زیرا با وجود این قابلیت در صورت حضور اهداف جدید در پهنه آسمان، سامانه از وجود آنها مطلع خواهد شد.

در حالت ردگيري با مديريت منابع رادار و استفاده از روش شكل‌‌دهي ديجيتالی پرتو رادار نجم قادر است اهداف را به صورت همزمان از فاصله متوسط ردگيري كند. با روش شکل‌ دهی پرتو می‌توان امواج را در جهات مورد نظر تقویت یا تضعیف کرده بهترین مسیر را برای سیگنال‌های ارسالی و مشخصات مقدار و فاز آنها مطابق شرایط تنظیم کرد.

رادار نسبتاً بزرگ نجم-802 بر روی یک تریلر قرار داده شده و توسط یک کامیون جابجا می شود. در این رادارها آنتن از دو بخش مستطیلی تشکیل شده که در حال حرکت از هم جدا شده و در دو طرف محور طولی خودرو قرار می گیرند و در حالت آماده به کار نیز این 2 بخش به هم متصل شده و یک صفحه بزرگ را ایجاد می نمایند. بخش های پردازش و کنترل این رادارها نیز روی خودروی دیگری قرار می گیرد.

 

البته ساختار آنتن رادار نجم-802 از 5120 المان کوچک مربعی در قالب ماتریسی با 64 سطر و 80 ستون تشکیل شده است که هر یک از دو بخش مستطیلی دارای 32 سطر از المان های فوق هستند.

 

 

تصویر بعدی که در بالای این مجموع تصاویر وجود دارد، به نظر می رسد یک نمونه از رادار معراج 4 باشد که از جمله رادارهای به کار رفته در سامانه پدافند هوایی باور 373 است. این رادار سه بعدی مراقبت و کنترل هوایی برد بلند بر پشت یک کشنده قرار گرفته و وظیفه کشف هدف اولیه برای سامانه باور 373 را بر عهده دارد.

 

 

تصویری از این رادار در جریان مراسم رونمایی از آن با حضور رییس جمهور نیز منتشر شد. این سامانه بر روی یک کشنده قرار دارد و دارای قابلیت کنترل، هشدار اولیه، مراقبت هوایی برد بلند، زمین پایه و ردگیری سه بعدی است. این سامانه مجهز به تکنیک‌های روز ضد جنگ الکترونیک است و قابلیت آشکار سازی و ردگیری 200 هدف را دارد و مجهز به اتاق کنترل فرماندهی است.

 

 

تصویر بعدی نیز مربوط به رادار ردگیری سامانه پدافند هوایی برد بلند باور 373 است که پیش از این نیز تصویری با کیفیت کم تر از آن، از رسانه ملی پخش شده بود. این رادار که بر روی یک کشنده نصب شده وظیفه تعقیب اهداف کشف شده را بر عهده دارد.

 

 

 

این رادار آرایه فازی و متحرک که از آنتن مسطح مستطیلی بهره می برد قابل مقایسه با رادار 96L6 است که این رادار روسی بردی بین 5 تا 300 کیلومتر داشته و توانایی ردگیری تا 100 هدف با سرعت‌های 50 تا 2800 متر بر ثانیه را دارد. برای رادار ایرانی نیز کارایی مشابهی را می‌توان تخمین زد. این رادار قابلیت چرخش مکانیکی در صفحه افقی برای پوشش 360 درجه اطراف را داشته و جستجوی آن در راستای عمودی نیز با چرخش الکترونیکی امواج به انجام می‌رسد.

 

رادار آرایه ای سامانه باور 373

 

تصویر بعدی مربوط به یک سامانه راداری آرایه ای است که پیش از این در جریان مراسم رونمایی از سامانه باور 373 دیده شده بود و بر اساس توضیحات منتشر شده در تصویر موجود در غرفه صا ایران در نمایشگاه کیش، یک رادار آرایه ای جستجو و ردگیری است.

 

 

 

رادار مطلع الفجر 3

 

اما تصویر بعدی که به عنوان رادار تاکتیکی هشدار اولیه مراقبت هوایی برد بلند معرفی شده است و البته یک دستگاه از آن نیز در بیرون از سالن برگزاری نمایشگاه هوایی کیش حضور داشت، در حقیقت رادار رادار مطلع الفجر 3 است.

 

 

 

این رادار در آبان ماه سال جاری توسط وزیر دفاع کشورمان رونمایی شده و بر اساس توضیحات سردار دهقان، یک رادار دو بعدی با برد 500 کیلومتر است.

با توجه به این توضیحات، مشخص است که ساختار و نوع طراحی سامانه ایرانی باور 373 در حقیقت یک الگوی بومی برای حفاظت و تامین امنیت پایدار آسمان کشورمان است که با بهره گیری از انواع رادارهای دو و سه بعدی با برد و ارتفاع قابل توجه، نقشی مهم را در آینده نزدیک بر عهده خواهد گرفت. این موضوع از آنجا اهمیت ویژه ای دارد که تا پیش از تکمیل این سامانه ایرانی، این تصور برای عده ای پیش آمده بود که بدون سامانه اس 300، یگانهای پدافندی کشورمان قادر به تامین کامل امنیت در لایه های بالایی آسمان کشورمان نبوده و نیاز است با خرید از کشورهای دیگر، در این زمینه رفع نیاز کرد که خوشبختانه با تاخیر طرف سازنده، نیروهای مسلح کشورمان در این بخش نیز به خودکفایی رسیدند.